با افزایش حجم پرونده های قضایی و طولانی شدن روند دادرسی در محاکم رسمی، نیاز به سازوکاری نوین برای رسیدگی به دعاوی، بیش از پیش احساس شده است. در پاسخ به این نیاز، قانون شوراهای حل اختلاف مصوب با تحولی مهم همراه شده اند و تحولی که منجر به ایجاد نهادی تحت عنوان دادگاه صلح گردید. این نهاد، نه یک مرجع سازشی همچون شورای حل اختلاف است، و نه یک دادگاه عمومی با تشریفات رسمی و سنگین. بلکه راهکاری ترکیبی و منعطف دارد که با هدف کاهش زمان رسیدگی، تسهیل در حل اختلافات، و ارتقای دسترسی شهروندان به عدالت طراحی شده است. مشاوره با وکیل شیراز می‌تواند به افراد کمک کند تا از حقوق خود به‌درستی دفاع کنند.
دادگاه صلح با بهره گیری از ظرفیت های قانونی، سعی می کند با رویکردی مبتنی بر گفت وگو، میانجی گری و حل و فصل مسالمت آمیز، اختلافات را در مرحله ابتدایی به صلح برساند. اما نکته مهم اینجاست که برخلاف شوراهای حل اختلاف، این نهاد در صورت عدم حصول سازش، اختیار کامل برای ورود به ماهیت دعوا و صدور رأی قضایی لازم الاجرا را نیز فراهم کرده است. در این مقاله، به بررسی ساختار و صلاحیت دادگاه صلح، انواع پرونده هایی که در آن مطرح می شوند، نحوه اعتراض به آرا، جایگاه قانونی و تفاوت های آن با سایر دادگاه ها خواهیم پرداخت تا درک روشن تری از این نهاد نوظهور در سیستم قضایی ایران را به شما ارائه دهیم.
صلاحیت دادگاه صلح
طبق ماده 12 و 14 قانون جدید (شوراهای حل اختلاف)، صلاحیت دادگاه صلح شامل موارد زیر می باشد:
- دعاوی مالی تا نصاب 1 میلیارد ریال
- دعاوی حقوقی مانند تصرف عدوانی، مزاحمت، ممانعت از حق. وکیل سجاد محمدی بهترین وکیل تصرف عدوانی در شیراز در تمامی مراحل پرونده در کنار شماست.
- دعاوی مربوط به جهیزیه، مهریه و نفقه تا نصاب 1 میلیارد ریال (غیر از موارد خاص)
- دعاوی تخلیه عین مستأجره و تعدیل اجاره بها
- جرایم غیرعمدی (حادثه کار یا تصادف)
- جرایم عمدی تعزیری درجه 7 و 8 (بخوانید: جرایم تعزیری درجه 7 و 8 چیست)
آرای صادره از این دادگاه در اکثر موارد قطعی هستند، مگر در موارد خاصی همچون دیه بیش از ده درصد، دعوای اجاره بها، و برخی جرایم که قابل تجدیدنظر در دادگاه تجدیدنظر می باشند.
چه پرونده هایی در دادگاه صلح رسیدگی می شود؟
به طور خلاصه، دعاوی زیر در حوزه صلاحیت دادگاه صلح هستند:
- دعاوی مالی تا 1 میلیارد ریال (تقاضا و خواسته مالی)
- دعاوی تصرف عدوانی، مزاحمت و ممانعت از حق
- امور خانوادگی (جهیزیه، مهریه، نفقه) با مبلغ زیر نصاب
- تخلیه و تعدیل اجاره
- جرایم غیر عمدی (تصادف، حادثه کاری) بهترین وکیل تصادف شیراز سجاد محمدی آماده ارائه خدمات مشاوره و وکالت به موکلین خود می باشد.
- جرایم عمدی تعزیری درجه 7 و 8
پرونده هایی خارج از این صلاحیت، مانند دعاوی نکاح، طلاق، وقف، حجر، وقفیت، وصیت، امور دولتی یا عمومی و تأمین دلیل، به طور مشخص خارج از صلاحیت این دادگاه می باشند.
بیشتر بخوانید: قانون جدید مهریه عندالاستطاعه
تامین دلیل در دادگاه صلح
تامین دلیل، اعم از صدور قرار کارشناسی، تحقیق از مطلعین و ضبط اسناد تا اعلامیه رسمی، در شرایط ویژه توسط شوراها در موارد خانوادگی و کیفری قابل انجام می باشد . با این حال شورا می تواند امر تأمین دلیل را به عنوان پیش شرط صلح یا رسیدگی پیشنهاد دهد. اگر تأمین دلیل معتبر نباشد یا درخواست گردد، تصمیم شورا راجع به آن ظرف مهلت مشخص قابل اعتراض می باشد. مدارک لازم برای تأمین دلیل نیز بسته به نوع پرونده می تواند شامل مستندات هویتی، قراردادها، دلایل وقوع اختلاف و مدارک مرتبط باشد.
اعتراض به رای دادگاه صلح امکان پذیر است؟
آرای دادگاه صلح عموماً قطعی و دقیق هستند ولی موارد ویژه ای هستند که طبق قانون جدید قابلیت تجدیدنظر نیز دارند:
- دعاوی با مبلغ مازاد بر نصف نصاب
- دعاوی جهیزیه و مهریه با میزان بیش از ده درصد دیه کامل
- برخی جرایم با مجازات درجه شش یا بیش تر
- دعوای دستور تخلیه و اجاره بها و جرایم عمدی درجه 7
در این موارد، امکان اعتراض رسمی و فرجام خواهی در دادگاه تجدیدنظر استان فراهم می باشد.
قانون جدید دادگاه صلح PDF
همان طور که در بخش قبل اشاره شد، دادگاه صلح نهادی تازه تاسیس است که به موجب قانون شورای حل اختلاف مصوب سال ۱۴۰۲ شکل گرفته است. در این بخش، امکان دانلود قانون دادگاه صلح PDF فراهم شده تا علاقه مندان بتوانند با مطالعه متن کامل این قانون، به طور دقیق با مفاد و مقررات آن آشنا شوند.
قانون دادگاه صلح pdf
عدم حضور در دادگاه صلح
حضور طرفین یا نماینده قانونی یا وکیل در جلسه دادگاه صلح الزامی می باشد. در صورت عدم حضور:
- دادگاه با حضور رئیس یا دادرس علی البدل به رسمیت می رسد.
- اگر عدم حضور بدون دلیل موجه باشد و جلسه تعویق بخورد، ممکن است برگشت راهبرد صلح یا رسیدگی ماهوی را دچار اختلال نماید.
- در شرایط خاص، دادگاه می تواند با وجود غیبت طرف غیبت دار برای بررسی ماهیت پرونده اقدام و رای صادر نماید.
ریاست دادگاه صلح با چه کسی است؟
ریاست دادگاه صلح بر عهده شخصی است که توسط رئیس قوه قضائیه یا رئیس کل دادگستری استان منصوب شده باشد. مطابق آیین نامه، ریاست شورای حل اختلاف و دادگاه صلح در استان با یکی از معاونان قضایی رئیس کل دادگستری استان می باشد. در حوزه شهرستان یا بخش، غالباً رئیس حوزه قضائی یا یکی از قضات همان حوزه انتخاب می شود.
برای مطالعه بیشتر: عفو موردی شامل چه کسانی میشود
تفاوت دادگاه صلح با سایر دادگاه ها
تفاوت میان دادگاه صلح و سایر دادگاه ها مانند دادگاه عمومی حقوقی، کیفری یا خانواده در چند جنبه اساسی قابل بررسی می باشد. نخست آنکه دادگاه صلح با هدف کاهش حجم پرونده های قضایی، حل و فصل سریع دعاوی ساده و تقویت سازش بین طرفین ایجاد شده است. اما سایر دادگاه ها بیشتر بر رسیدگی قضایی و صدور احکام رسمی تمرکز دارند، حتی اگر امکان صلح نیز وجود نداشته باشد.
از نظر صلاحیت رسیدگی، دادگاه صلح تنها به پرونده های خاص و ساده مانند دعاوی مالی با خواسته کمتر از یک میلیارد ریال، تخلیه ملک، دعاوی خانوادگی محدود نظیر نفقه و جهیزیه و برخی جرایم تعزیری خفیف درجه 7 و 8 رسیدگی می کند ولی دادگاه های عمومی و تخصصی مانند دادگاه خانواده، انقلاب، کیفری دو و یک، به طیف گسترده ای از دعاوی مهم، پیچیده و کلان رسیدگی می کنند. همچنین دادگاه خانواده شیراز به عنوان یک مرجع تخصصی، به دعاوی پیچیده تر خانوادگی مانند نکاح، طلاق، و حضانت رسیدگی می کند.
بیشتر بخوانید: جبران خسارت و اسناد قراردادی
برخلاف شوراهای حل اختلاف که صرفاً نقش سازشی دارند، دادگاه صلح می تواند رأی قضایی صادر نماید اما با ساختاری ساده تر و تشریفاتی کمتر نسبت به دادگاه های رسمی. حضور قاضی یا دادرسی در رأس دادگاه صلح، موجب شده این نهاد، حد واسطی میان «شوراهای حل اختلاف» و «دادگاه های رسمی» باشد.
برای مطالعه: راه های تخفیف مجازات
از نظر ساختاری نیز، دادگاه صلح معمولاً در مجاورت یا زیرمجموعه شوراها ولی با اختیارات رسمی تر تشکیل می شود. در نهایت، ویژگی بارز دادگاه صلح این است که تلاش می کند از طریق گفتگو و میانجی گری، طرفین را به توافق برساند و تنها در صورت عدم موفقیت در صلح، وارد رسیدگی قضایی می گردد. این رویکرد، آن را از سایر دادگاه هایی که در درجه اول به صدور حکم می پردازند، متمایز می کند.
نتیجه گیری
دادگاه صلح نهادی جدید در نظام قضایی جمهوری اسلامی ایران می باشد که با هدف کاهش بار مراجعات به محاکم عمومی، تسریع در حل وفصل دعاوی ساده و ترویج فرهنگ صلح و سازش، بر اساس قانون شوراهای حل اختلاف مصوب سال 1402 شکل گرفته است. این دادگاه با ترکیب ویژگی های شوراهای حل اختلاف و دادگاه های رسمی، سعی دارد راهکاری میانی برای رسیدگی مؤثرتر به پرونده هایی که پیچیدگی کمتری دارند، ارائه دهد.
یکی از مهم ترین مزایای دادگاه صلح، تأکید آن بر سازش مقدم بر قضاوت می باشد. یعنی این دادگاه پیش از ورود به صدور حکم، تلاش می کند اختلاف طرفین را از طریق گفت وگو، میانجی گری و سازش حل وفصل نماید. همین ویژگی موجب شده که بسیاری از دعاوی سبک و خانوادگی، بدون نیاز به طی مراحل پرهزینه و زمان بر دادگاه های رسمی، در همین مرحله به نتیجه برسند. در این مسیر، مشاوره با بهترین وکیل ملکی شیراز نیز می تواند به تسریع روند سازش و حفاظت از حقوق طرفین کمک شایانی نماید.
