احتکار و گرانفروشی یکی از جرایمی است که نظام اقتصادی جامعه را به خطر می اندازد. زیرا سبب گرانی کالاهای مشابه در بازار می‌شود و قدرت خرید مردم را کاهش می دهد. به همین دلیل قانونگذار این عمل را جرم محسوب کرده و برای آن مجازات در نظر گرفته است و مرتکب بر حسب شرایط به مجازات محکوم می گردد. همچنین در خصوص جرم گرانفروشی و احتکار قوانین متعددی وجود دارد، از این رو، در ادامه مقاله، قصد داریم، در خصوص مجازات گرانفروشی و احتکار صحبت کنیم. جهت کسب اطلاعات بیشتر، با ما همراه باشید.
مجازات گرانفروشی و احتکار
مجازات گرانفروشی و احتکار، مطابق ماده 2 قانون دو تا ده برابر قیمت کالای احتکار شده و 74 ضربه شلاق می باشد. احتکار به معنای ظلم، عسر و سوء معاشرت و نگه داشتن چیزی، به قصد اینکه پس از گران شدن، آن را به قیمت بیشتری به فروش برسانند، می باشد و از نظر حقوقی هم یکی از جرائم مهم اقتصادی می باشد. طبق ماده 1 قانون،:« احتکار عبارت است از جمع و نگهداری ارزاق مورد نیاز و ضروری عامه مردم از جمله گندم ، جو، کشمش ، خرما، روغن حیوانی و نباتی و …. به قصد افزایش قیمت.»
بنابراین هدف اصلی جرم احتکار، کسب سود و منفعت بیشتر می باشد. نکته حائز اهمیت دیگر که باید به آن توجه داشته باشید این است که برای تحقق جرم احتکار، لازم است که شرایطی وجود داشته باشد و از جمله مهمترین این شرایط، نیاز مبرم مردم به کالای احتکار شده و عدم وجود فروشنده و می باشد. علاوه بر این نگهداری کالا به صورت عمده و قصد ضرر به جامعه از دیگر شرایط تحقق جرم احتکار می باشد.
پیشنهاد مطالعه: حل اختلاف مالیاتی
به طور کلی جرایم سه جز عنصر قانونی، مادی و معنوی دارند. منظور از عنصر قانونی جرم احتکار این است که این رفتار باید از نظر قانونگذار جرم محسوب شده باشد و برای آن مجازات در نظر گرفته باشد که ماده 2 قانون تشدید مجازات محتکران و گرانفروشان، عنصر قانونی این جرم محسوب می شود. عنصر مادی نیز به معنای این است که مرتکب رفتار مجرمانه انجام دهد و نگهداری کالا و امتناع از عرضه آن به عموم مردم را می توان عنصر مادی جرم احتکار دانست. همچنین در خصوص عنصر معنوی نیز باید توجه داشت که اگر نگهداری کالا به قصد اضرار به جامعه و گران فروشی باشد و شخصی کالایی را به صورت عمده نگه دارد اما قصد گرانفروشی و کسب سود بیشتر را از آن نداشته باشد، در این صورت این رفتار را نمی توان احتکار دانست.
انواع جرم احتکار
جرم احتکار زمانی محقق می شود که شخصی کالاهای ضروری را به صورت عمده به قصد گران فروشی یا اضرار به جامعه نگهداری کند و در موقع نیاز مردم گرانفروشی کند. به طور کلی احتکار انواع گوناگونی دارد که احتکار عمده، احتکار به قصد ضربه زدن به نظام، احتکار توسط اشخاص حقوقی و احتکار کالاهای غیر ضروری از مهم ترین آنها می باشد.
- احتکار عمده: احتکار عمده به معنای نگهداری یک کالا به صورت عمده و غیر قانونی توسط افراد، به قصد گرانفروشی و اضرار به جامعه می باشد و عموما این کالا ها ضروری و مورد نیاز مردم می باشند.
- احتکار به قصد ضربه زدن به نظام: احتکار به قصد ضربه زدن به نظام به این معناست که احتکار به عنوان یک ابزار برای تضعیف نظام می باشد. مثلا گروه ها و یا افرادی با احتکار مواد غذایی یا کالاهای ضروری مردم، سعی در ایجاد ناامنی و آسیب رساندن به نظام باشند. باید توجه داشت که این گونه افراد در صورت وجود شرایط لازم، محارب محسوب می شوند.
- احتکار توسط اشخاص حقوقی: احتکار توسط اشخاص حقوقی یعنی احتکار توسط شرکت ها و سازمان ها صورت بگیرد.
- احتکار کالاهای غیر ضروری: برخی از فقها اعتقاد دارند که نگهداری کالاهای غیر ضروری نیز، احتکار محسوب می شوند.
لازم است که توجه داشته باشید که اگر خانواده ای برای استفاده شخصی خود، کالایی را در انبار نگهداری کند، این عمل مشمول جرم احتکار نمی شود، اما برای نگهداری کالاهایی نظیر غلات (گندم خوراکی، گندم دامی، جو و برنج سفید)، کالاهای اساسی (روغن نباتی ساخته شده، روغن خام، شکر خام، شکر سفید، کره)، مواد پروتئینی (گوشت قرمز ، گوشت مرغ، تخم مرغ و شیر خشک صنعتی)، حبوبات و . . . در انبار لازم است که اطلاعات مربوط به آن در سامانه جامع انبارها به ثبت برسانید که در غیر این صورت این عمل در حکم احتکار می باشد و مطابق قانون با آنها برخورد خواهد شد. همچنین می توانید برای ثبت شکایات گرانفروشی از سامانه ۱۳۵ استفاده کنید.
جرم گرانفروشی و احتکار
متاسفانه امروزه بسیاری از افراد برای کسب سود بیشتر، اقدام به عمل احتکار می کنند. اما باید توجه داشته باشید که در این خصوص قانون و مقررات خاصی وجود دارد و طبق قانون با احتکار کنندگان برخورد خواهد شد. بر طبق ماده 6 قانون تشدید مجازات محتکران و گرانفروشان، اگر احتکار مقابله با حکومت صورت گیرد، مرتکبین به مجازات محاربه محکوم خواهند شد و در سایر موارد، مجازات احتکار می‌تواند شامل حبس از پنج تا بیست سال، جریمه مالی، و حتی شلاق باشد.
چه کسانی ممکن است احتکار انجام دهند؟
یکی از پرسش های اساسی که در موضوع احتکار پیش می آید این است که چه کسانی احتکار انجام می دهند؟ در پاسخ باید گفت که احتکار توسط اشخاص مختلفی صورت می گیرد. به عنوان نمونه برخی تاجران و فروشندگان برای کسب سود بیشتر در بازار مرتکب احتکار می شوند. علاوه بر اشخاص حقیقی، برخی شرکت ها و سازمان ها نیز کالاهای ضروری را با هدف گران فروختن، نگهداری و انبار می کنند. همچنین افراد عادی هم ممکن است نگران این مسئله باشند که کالای مورد نظر در آینده نزدیک گران می شود، به همین علت آن را به صورت عمده در انبار خود نگهداری می کنند که این عمل آن ها اگر به قصد ضربه زدن به نظام باشد احتکار محسوب می شود.
مرجع صلاحیت دار رسیدگی به جرم احتکار
مرجع صلاحیت دار رسیدگی به جرم احتکار، علی الاصول جرم احتکار در صلاحیت محاکم کیفری می باشد. اما در خصوص موضوع قانون اخلال در نظام اقتصادی کشور اعم از اینکه در حد فساد فی‌الارض یا عمده یا غیر عمده باشد،مرجع صالح دادگاه انقلاب می باشد. به عبارت دیگر اگر احتکار به قصد ضربه زدن به نظام باشد، رسیدگی به این جرم در صلاحیت دادگاه انقلاب می باشد. از طرفی هم اگر عمل متهم جنبه تخلف داشته باشد، این امر قابل رسیدگی در سازمان تعزیرات می باشد، ولی اگر مصاديق مذكور در قانون تشديد مجازات محتكران و گرانفروشان واجد عنوان مجرمانه باشند، از شمول قانون تعزيرات حكومتي خارج و در صلاحيت محاكم كيفري مي باشد. نکته دیگری که باید به آن توجه داشت این است که جرم احتکار، جز جرائم غیرقابل گذشت می باشد و دادستان می‌تواند بدون نیاز به شکایت شاکی خصوصی مرتکب را تعقیب نماید.
نتیجه گیری
برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد مجازات گرانفروشی و احتکار می توانید از بهترین وکیل تعزیرات شیراز مشاوره دریافت کنید. وکیل شیراز به سوالات شما عزیزان پیرامون مجازات گرانفروشی و احتکار پاسخ خواهند داد.
