در نظام حقوقی کشورمان که برگرفته از فقه اسلامی است، زندگی زناشویی مجموعه ای از حقوق و تکالیف متقابل میان زن و شوهر را شامل می شود. یکی از مهم ترین این تکالیف، تمکین است که ناظر بر وظایف زناشویی می باشد و شامل وظایفی همچون زندگی در منزل مشترک و پذیرش ریاست شوهر در امور خانواده می باشد. در مقابل، عدم تمکین هم می تواند یکی از دلایل عمده طرح دعوای حقوقی و زمینه ساز اختلافات جدی میان زوجین باشد. در این مقاله سعی داریم شما را بیشتر با موضوع تمکین و عدم تمکین آشنا کنیم. برای دریافت مشاوره های حقوقی از بهترین وکیل شیراز با ما تماس بگیرید.
عدم تمکین چیست؟
تمکین به معنای فرمانبرداری و اطاعت است و در ادبیات حقوقی هم به انجام وظایف زناشویی توسط زن یا شوهر اطلاق می شود. تمکین دو نوع می باشد:
- تمکین عام: اطاعت در چارچوب عرفی و قانونی است که شامل سکونت در منزل مشترک، احترام به شوهر و رعایت شأن خانواده می شود.
- تمکین خاص: مربوط به روابط جنسی مشروع و رضایت بخش بین زوجین می باشد.
در مقابل، عدم تمکین یا نشوز هم به حالتی گفته می شود که یکی از طرفین بدون دلیل موجه، از ایفای وظایف قانونی و شرعی خود امتناع نماید. اگر زن تمکین نکند، از نظر فقهی و حقوقی ناشزه محسوب می شود. عدم تمکین مرد هم ممکن است با امتناع از رابطه زناشویی، پرداخت نفقه یا تأمین منزل تجلی پیدا کند.
اثبات عدم تمکین
اثبات عدم تمکین زن:
مرد می تواند در صورت عدم تمکین زن، به دادگاه خانواده مراجعه نماید و دادخواست الزام به تمکین ارائه دهد. مراحل اثبات به شرح زیر می باشد:
- ارائه سند ازدواج: به عنوان مدرک وجود رابطه زوجیت.
- شهادت شهود: برای نمونه، گواهی والدین یا نزدیکان در مورد ترک منزل توسط زن.
- استعلام از کلانتری محل زندگی: برای بررسی حضور یا عدم حضور زن در منزل مشترک.
- گواهی پزشکی قانونی: جهت بررسی ادعای عدم برقراری رابطه زناشویی (تمکین خاص).
در صورت اثبات عدم تمکین، زن مستحق نفقه نخواهد شد و ممکن است دادگاه، حکم به الزام به تمکین یا حتی اجازه ازدواج مجدد مرد را صادر نماید. وجود وکیل خانواده با تجربه در کنار شما می تواند نقش زیادی در روند دادرسی شما داشته باشد.
اثبات عدم تمکین مرد:
زن نیز می تواند در صورتی که مرد از انجام وظایف زوجیت خودداری نماید، علیه وی اقدام حقوقی انجام دهد. مواردی که زن می تواند به علت آنها اقدام حقوقی انجام دهد شامل موارد زیر می شود:
- عدم پرداخت نفقه و اثبات آن از طریق فیش حقوقی، شهادت، گواهی شهود یا کارشناسی حساب بانکی.
- ترک منزل بدون عذر موجه که ممکن است با استشهاد محلی یا گزارش کلانتری اثبات گردد.
- امتناع از رابطه زناشویی که با نظر پزشکی قانونی و بررسی شرایط روانی و جسمی قابل بررسی می باشد.
در چنین مواردی زن می تواند درخواست طلاق به علت عسر و حرج و یا حبس نفقه را مطرح نماید. سجاد محمدی بهترین وکیل طلاق در شیراز در تمامی مراحل پرونده در کنار شما خواهد بود.
عدم تمکین شامل چه مواردی می شود؟
عدم تمکین صرفاً به معنای امتناع از رابطه جنسی نمی باشد بلکه مصادیق گسترده تری وجود دارد، از جمله این موارد:
- ترک منزل توسط زن یا مرد بدون عذر موجه
- امتناع از روابط زناشویی مشروع
- بدرفتاری مکرر با همسر
- عدم رعایت حقوق متقابل در زندگی مشترک
- سرکشی یا بی احترامی به تصمیمات متعارف شوهر
- جلوگیری از ورود شوهر به منزل یا ورود شخص ثالث بدون رضایت می باشد.
بنابراین هر گونه اقدام زن یا مرد که منجر به اختلال در انجام وظایف زوجیت گردد، می تواند مصداق عدم تمکین تلقی شود.
بیشتر بخوانید: شرایط اعسار مهریه عندالمطالبه + قوانین جدید آن
مهریه زن در صورت عدم تمکین
مهریه یکی از حقوق مالی زن می باشد که از زمان عقد به او تعلق می گیرد. حالا سوال این است که آیا عدم تمکین زن باعث سقوط مهریه می شود؟
پاسخ منفی است. زیرا در قانون مدنی کشور «زن مالک مهریه است ولو اینکه هنوز رابطه زناشویی برقرار نشده باشد.» به بیان ساده تر، حتی اگر زن از تمکین خودداری کند، همچنان حق دریافت مهریه را دارد. با این حال، مرد در مقام دفاع می تواند از نشوز زن برای اثبات اعسار خود استفاده نماید. همچنین دادگاه ممکن است در چنین مواردی، پرداخت مهریه را تقسیط نماید و یا به زمان دیگری موکول کند.
توجه داشته باشید که در صورت عدم تمکین زن، نفقه به وی تعلق نمی گیرد و همچنین امکان دریافت اجرت المثل ایام زوجیت نیز در صورت اثبات نشوز کاهش می یابد یا منتفی می گردد. در صورت نیاز به مشاوره بیشتر با بهترین وکیل مهریه در شیراز با ما در تماس باشید.
مجازات عدم تمکین
مجازات عدم تمکین زن:
عدم تمکین زن به خودی خود جرم کیفری محسوب نمی شود، اما آثار و تبعات حقوقی گسترده ای دارد، از جمله:
- سلب نفقه: مطابق ماده 1108 قانون مدنی، زن ناشزه مستحق نفقه نمی شود.
- از بین رفتن اولویت حضانت فرزند: در پرونده های طلاق، ممکن است به ضرر زن باشد.
- مبنای طرح دعوای طلاق از سوی مرد: طبق قانون، عدم تمکین زن یکی از موارد موجه برای صدور اجازه طلاق می باشد.
- اجازه ازدواج مجدد مرد: در صورت اثبات نشوز و صدور حکم قطعی الزام به تمکین.
بیشتر بخوانید: ابرا مهریه چیست؟ شرایط و مراحل ابرا مهریه در قبال حق طلاق
مجازات عدم تمکین مرد:
در مقابل، عدم تمکین مرد نیز می تواند تبعاتی جدی به همراه داشته باشد، که برخی از آنها حتی جنبه کیفری هم دارند:
- حبس به دلیل نپرداختن نفقه: طبق ماده 53 قانون حمایت خانواده مقرر می دارد مردی که از پرداخت نفقه امتناع کند، تا 6 ماه حبس می شود.
- دادخواست طلاق از سوی زن: اگر زن بتواند عسر و حرج خود را اثبات نماید (مثلاً امتناع مرد از رابطه زناشویی یا ترک منزل)، دادگاه می تواند حکم طلاق را صادر کند.
- الزام مرد به تامین مسکن مستقل و ایمن: در غیر این صورت، زن می تواند تقاضای منزل جداگانه نیز داشته باشد.
نتیجه گیری
تمکین، به عنوان یکی از ارکان اصلی حفظ روابط زناشویی، نقشی کلیدی در نظام خانواده دارد. عدم انجام آن توسط هر یک از زوجین، منجر به بروز اختلافات و مشکلات قضایی متعددی می شود. همان طور که در مطالب بالا نیز ذکر کردیم، عدم تمکین زن منجر به سلب نفقه و امکان طرح دعوای طلاق توسط مرد می گردد، در حالی که عدم تمکین مرد می تواند زمینه ساز حبس به خاطر نفقه یا طلاق از سوی زن شود.
