جرایم تعزیری به هر گونه عمل خلاف قانونی گفته میشود که توسط شخصی انجام و مجازات آن توسط دولت یا نهادهای قضایی تعیین شود. این نوع از جرایم معمولاً شامل تخلفات اجتماعی، مانند مصرف مواد مخدر، خرابکاری، مزاحمت جنسی، خشونت خانگی و تخلفات رانندگی میشود. مجازات‌های این نوع جرایم ممکن است شامل محرومیت از حقوق شهروندی، حبس، جریمه مالی یا انفرادی شدن باشد. اهمیت جرم تعزیری این است که با تهدید به مجازات‌های سنگین، افراد را از انجام اعمال غیرقانونی باز دارد و به ایجاد امنیت اجتماعی کمک می‌کند.
درجه مجازات جرایم تعزیری و نحوه تعیین آن
به اقدامات مجرمانه‌ایی که افزون بر آسیب و لطمه زدن به قربانی، به شعور اجتماع توهین می‌کند و وجدان جامعه را نیز خدشه دار می‌کند؛ جرایم تعزیری می‌گویند. این نوع جرائم شامل ارتکاب کارهای مستهجن و قبیحی است که از لحاظ شرعی برای آنها «حد» مشخص نشده است. به بیان دیگر جرایم تعزیری گروهی از محرمات شرعی می‌باشند که در شرع برای آنها مجازاتی در نظر گرفته نشده و انجام این اعمال جرم به شمار می‌آید.
از این رو، قانونگذاران برای جلوگیری و کاهش این نوع جرایم مجازاتی را تعیین کردند تا مردم بدانند در صورت انجام اقداماتی که جان، مال و ناموس دیگران را در معرض خطر و آسیب قرار می‌دهند؛ کار آنها بدون پاسخ باقی نخواهد ماند. در واقع هدف قانونگذار از تعیین مجازات، برقراری امنیت و آسایش جامعه و افراد حاضر در آن می‌باشد. به همین دلیل هر فرد باید از اعمال مجرمانه، مجازات آن و راه‌حل‌های قانونی برطرف سازی آن موقعیت آگاه باشد. البته روش دیگر حل چنین مشکلات حقوقی، مراجعه به بهترین وکیل شیراز می‌باشد.
مجازات جرایم تعزیری چیست؟
مطابق با ماده ۱۸ قانون مجازات اسلامی، «تعزیر» مجازاتی است که دربرگیرنده حد، قصاص یا دیه نمی‌باشد و طبق قانون در صورت انجام محرمات شرعی یا زیر پا گذاشتن قوانین و مقررات حکومتی، تعیین و اجرا میشود. همچنین قانون تعیین کننده مقدار، نوع، کیفیت اجرا و قوانین مرتبط با تخفیف، تعلیق و دیگر احکام تعزیر می‌باشد. بنابراین مجازاتی که شامل قصاص، دیه و حد نباشد؛ جزو مجازات تعزیری به حساب می‌آید که همه احکام و قوانین مرتبط با آن توسط قانونگذار تعیین میشود.
در مقابل مجازات دیه، حد و قصاص بر اساس احکام شرعی، مشخص شده‌اند. به عنوان مثال، مجازات قتل، قصاص است. در مجموع می‌توان اینگونه گفت که برخی از افعال و اعمال حرام که برای آنها مجازاتی تصویب نشده است و قانونگذار می‌تواند با توجه شرایط جامع برای آنها مجازات تعیین کند؛ مجازات جرایم تعزیری گفته میشود.
انواع مجازات تعزیری در قانون ایران
در بخش بالا توضیح دادیم که منظور از مجازات جرایم تعزیری، مجازاتی است که قانونگذار مطابق با شرایط جامعه برای برخی از جرایم پیش بینی و تصویب می‌کند. این نوع مجازات شامل مجازات‌های مختلف به جز حد، قصاص و دیه است. دادگاه هنگام تعیین انواع مجازات تعزیری افزون بر رعایت مقررات قانونی و حقوقی عوامل دیگر نظیر انگیزه مجرم و شرایط ذهنی و روانی او در زمان ارتکاب جرم، سوابق خانوادگی، فردی و اجتماعی فرد، سوابق کیفری، نحوه و نوع جرم و میزان آسیب وارد شده را نیز مورد توجه قرار می‌دهند.
در کل مجازات تعیین شده شامل جریمه نقدی، شلاق، حبس، مصادره اموال، ممنوعیت به اشتغال و … میشود. برای آشنایی بیشتر با انواع مجازات تعزیری می‌توانید از بهترین وکیل شیراز وقت مشاوره بگیرید.
حبس تعزیری چیست؟
حبس تعزیری یکی از ابزارهای اجرای عدالت است که به منظور تنبیه و انضباط متخلفان از قوانین و مقررات استفاده میشود. این نوع از حبس به صورت موقت و برای مدت زمان مشخصی اعمال میشود و هدف اصلی آن اصلاح رفتار متخلفان و جلوگیری از ادامه فعالیت‌های غیرقانونی است. حبس تعزیری معمولاً به صورت جریمه‌ای برای افرادی که خلاف قوانین عمل کرده‌اند، اعمال میشود و می‌تواند به صورت محدودیت آزادی شخصی، محرومیت از حقوق مدنی یا اجتماعی یا انجام خدمات اجتماعی تعریف شود. این نوع از حبس معمولاً توسط دادگاه‌ها و مقامات قضایی تعیین و اجرا میشود و برای افرادی که به جرمی محکوم شده‌اند، به‌کار می‌رود.
حکم تعزیری چیست؟
حکم تعزیری در حقوق کیفری به تصمیمی اشاره دارد که توسط یک دادگاه یا مقام قضایی صادر میشود و به عنوان مجازات برای یک جرم یا تخلف اعمال میشود. این حکم ممکن است شامل مجازات‌هایی مانند زندان، جریمه، حبس از حقوق شهروندی یا حتی اعدام باشد، بسته به شدت و نوع جرم یا تخلف. حکم تعزیری باید با قوانین و مقررات حقوقی کشور مطابقت داشته باشد و باید به اندازه کافی عادلانه و منصفانه باشد. این حکم‌ها معمولاً در یک فرآیند قضایی و با رعایت حقوق متهم صادر می‌شوند و ممکن است از طریق مراجعه به دادگاه‌ها و سیستم دادرسی اعمال شوند.
درجات مختلف مجازات جرائم تعزیری
مطابق با ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی، مجازات جرایم تعزیری به ۸ درجه مختلف تقسیم میشود که به دلایل مختلفی از جمله عدم توانایی قاضی در تغییر مجازات حدی و مجازات تصویب شده در قانون صورت پذیرفته است. از این رو قاضی می‌تواند با مورد توجه قرار دادن درجه مجازات تعزیری، آنها را تغییر یا تبدیل نماید. از طرفی به دلیل اینکه مجازات تعزیری بر اساس شدت جرم تعیین می‌شوند؛ درجه بندی آنها باعث میشود هر مجرم متناسب با شخصیت و شرایط جرم مجازات شوند. طبقه بندی درجات مجازات تعزیری به شرح زیر می‌باشند:
- مجازات تعزیری درجه یک شامل تحمل حبس بین ۲۵ تا ۳۰ سال، پرداخت جریمه نقدی بیش از یک میلیارد ریال و مصادره اموال می‌باشد.
- مجازات تعزیری درجه دو عبارتند از: تحمل حبس بیش از ۱۵ تا ۲۵ سال و پرداخت جریمه نقدی از ۵۵۰ میلیون ریال تا یک میلیارد ریال.
- مجازات تعزیری درجه سه شامل این موارد است: محکوم به حبس بیش از ۱۰ تا ۱۵ سال و پرداخت جزای نقدی از ۳۶۰ میلیون ریال تا ۵۵۰ میلیون ریال.
- مجازات تعزیری درجه چهار شامل محکوم به گذراندن حبس بیش از ۵ تا ۱۰ سال، جریمه نقدی از ۱۸۰ میلیون ریال تا ۳۶۰ میلیون ریال و انفصال و عزل از خدمت دولتی و عمومی به صورت دائمی می‌باشد.
- مجازات تعزیری درجه پنج نیز شامل گذراندن حبس از ۲ تا ۵ سال، جریمه نقدی از ۸۰ میلیون ریال تا ۱۸۰ میلیون ریال و ممنوعیت از حقوق اجتماعی از ۵ تا ۱۵ سال است.
- مجازات تعزیری درجه شش عبارتند از: گذراندن ۶ تا ۲۴ ماه حبس، پرداخت جریمه از ۲۰ میلیون ریال تا ۸۰ میلیون ریال، تحمل ۳۱ تا ۹۹ ضربه شلاق تعزیری، محرومیت از دریافت حقوق اجتماعی از ۶ ماه تا ۵ سال و انتشار حکم قطعی در شبکه‌ها.
- مجازات تعزیری درجه هفت موارد طی نمودن حبس از ۹۱ روز تا ۶ ماه، پرداخت جریمه نقدی بیش از ۱۰ میلیون ریال تا ۲۰ میلیون ریال، ۱۱ تا ۳۰ ضربه شلاق و ممنوعیت برخورداری از حقوق اجتماعی تا ۶ ماه را شامل میشود.
- مجازات تعزیری درجه هشت عبارت از حبس تا ۳ ماه ، جریمه نقدی تا ۱۰ میلیون ریال و تحمل ۱۰ ضربه شلاق می‌باشد.
نحوه تعیین درجات مختلف مجازات جرائم تعزیری
همانطور که ذکر شد، امکان تبدیل و تغییر مجازات تعزیری در مقایسه با مجازات حدی (این نوع مجازات بر اساس قواعد شرعی مشخص می‌شوند) وجود ندارد. یعنی قاضی با در نظر گرفتن شدت، کیفیت و میزان جرم، مجازات را مشخص می‌کند. از این رو می‌تواند میزان مجازات را بر اساس شرایط مجرم و جامعه، تخفیف و تغییر دهد. در مجموع می‌توان گفت که مجازات و حبس تعزیری توسط قاضی مشخص می‌شوند.
با این حال در صورتی که از طریق میزان مجازات تعیین شده امکان تعیین درجه آن وجود نداشته باشد؛ باید طبق ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی عمل نماییم. مطابق با تبصره ۲ این ماده، اگر مجازاتی کمینه آن با یکی از درجات مجازات تعزیری و بیشینه آن با درجه بالاتری از درجات مجازات تعزیری یکسان باشد؛ جزو درجه بالاتر به شمار می‌آید. برای مثال، شرایطی را تصور نمایید که مجازات یک جرم بین ۱ تا ۷ سال حبس باشد؛ یک سال حبس با مجازات درجه شش و ۷ سال حبس با مجازات درجه ۴ مطابق و برابر است.
در چنین موقعیتی بیشترین مجازات در نظر گرفته برای جرم ۷ سال است که باید مجازات جرم ارتکابی بر این اساس محاسبه شود. توجه داشته باشید که در صورت قرار گرفتن در چنین موقعیتی و درگیری با چنین مسائلی حتما از بهترین وکیل شیراز کمک بگیرید تا میزان خسارت احتمالی را به حداقل برسانید.
تفاوت مجازات تعزیری و حدی
تفاوت مجازات تعزیری و حدی در حقوق جزایی یکی از مسائل مهمی است که بررسی و تفکر دقیق نیاز دارد. مجازات تعزیری به صورت انفعالی و بر اساس تشخیص قاضی اعمال میشود، در حالی که مجازات حدی بر اساس احکام شرعی و قانونی اعمال میشود. در مجازات تعزیری، قاضی می‌تواند بر اساس شرایط و موقعیت مورد نظر تصمیم بگیرد و مجازاتی را که مناسب به نظر می‌رسد، اعمال کند. اما در مجازات حدی، احکام قطعی و مشخصی برای جرم‌های خاص تعیین شده است و هیچ گونه اختیاریتی برای قاضی وجود ندارد. این تفاوت‌ها می‌تواند تأثیر بسزایی در اجرای عدالت داشته باشد و باید با دقت و توجه به جزئیات مورد بررسی قرار گیرد.
