متداول‌ترین سوالات در زمینه‌های حقوقی این است که جرائم کیفری چیست و شامل چه مواردی می‌شوند؟ انواع جرایم کیفری و مجازات تعیین شده برای آنها کدام است؟ بدون تردید این سوالات ذهن شما را نیز به خود مشغول کرده است. برای دریافت پاسخ این سوالات ابتدا لازم است بدانید که دادگاه‌های قوه قضاییه به دو دسته دادگاه‌های مدنی و کیفری تقسیم می‌شوند. دادگاه‌های مدنی (حقوقی) وظیفه بررسی مسائلی مانند ارثیه، وصیت، وصول مطالبات، کارهای حسبی، شکایات ملکی و مشکلات خانوادگی مانند مهریه، نفقه و… را برعهده دارد.
از طرفی دادگاه‌های کیفری یا همان جزایی، مسئولیت رسیدگی به اموری مانند سرقت، قاچاق، جرائم رایانه‌ایی، کلاهبرداری، ارتشا، جعل توقیف اموال و … را برعهده دارد. در این مقاله قصد داریم انواع جرائم کیفری و مجازات آنها را مورد بررسی قرار دهیم تا بیشتر با این دست جرم‌ها آشنا شوید. تا انتهای این مطلب ما را همرای کنید تا بدانید بهترین وکیل شیراز چگونه می‌تواند به شما کمک کند.
مفهوم جرایم کیفری
اگر فردی اقدامی انجام داده باشد که بر اساس قانون آن کار جرم و فرد نیز مجرم شناخته شود؛ برای فرد مجرم، مجازاتی تعیین می‌شود. به این نوع جرایم در دادگاه‌های کیفری رسیدگی می‌شود که بسته به جرم صورت گرفته، مجازات آن در گرفته می‌شود. به بیان دیگر، پرونده‌هایی که متهم مطابق با قوانین مجازات اسلامی و مبارزه با مواد مخدر مرتکب جرم شده است و برای این اقدام مجازاتی مانند حبس، شلاق و … تعیین شده است؛ به عنوان جرم‌های کیفری شناخته می‌شوند. جهت آشنایی بیشتر با این دسته از جرم‌ها در ادامه برخی از رایج‌ترین آنها را معرفی می‌کنیم.
انواع جرائم کیفری کدامند؟
جرایم کیفری را می‌توان به انواع مختلفی طبقه بندی کرد. در ادامه هر یک از این انواع را به صورت مجزا و کامل مورد بررسی قرار می‌دهیم. توجه داشته باشید که در صورت مواجه شدن با هر یک از این جرایم، بهتر است از بهترین وکیل شیراز وقت مشاوره بگیرید.
- جرایم کیفری شخصی: منظور از جرائم کیفری شخصی آن دسته از جرایم هستند که باعث آسیب و لطمه جسمی یا روحی به دیگران شود. این نوع جرائم به دو گروه قتل و جرایم خشونت آمیز تقسیم می‌شوند. نمونه‌های جرایم شخصی خشونت آمیز شامل آتش سوزی، تجاوز جنسی، آدم ربایی، کودک آزاری، ضرب و شتم و … می‌شود.
- جرایم علیه اموال: اگر علیه اموال فرد یا افراد دیگری دخالت ی صورت بگیرد که سبب آسیب جسمی یا روحی و همچنین محرومیت آنها از استفاده یا لذت بردن از اموالشان شود؛ جرم علیه اموال صورت می‌گیرد. رایج‌ترین انواع این جرایم عبارتند از: جعل، سرقت، کلاهبرداری، خرید، فروش و انتقال مال غیر، خیانت در امانت و … .
- جرایم مالی: جرایم مالی شامل اقدامات مجرمانه‌ایی است که باعث فریب یا کلاهبرداری از دیگران می‌شود. یکی از انواع رایج در این زمینه، جرایم یقه سفید نام دارد. انواع دیگر این جرایم شامل موارد باج گیری، اختلاس، پولشویی، فرار مالیاتی و … می‌شود.
- جرایم رایانه‌ای: جرایم رایانه‌ای آن دسته از اقدامات مجرمانه هستند که از طریق کامپیوتر به انجام می‌رسند. در این نوع جرم، متهم به صورت غیرقانونی به اطلاعات و حریم شخصی دیگران دست می‌یابد. جرم‌هایی مانند انواع جاسوسی‌های کامپیوتری، کلاهبرداری‌ها و جعل رایانه‌ایی و … در این دسته قرار دارند.
مجازات انواع جرائم کیفری
در قانون مجازات اسلامی، انواع مجازات به چهار گروه اصلی تقسیم می‌شود. منظور از مجازات اصلی، آن دسته از مجازاتی می‌باشد که طبق قانون برای هر جرم تعیین شده است. این مجازات اصلی به دسته‌های زیر تقسیم می‌شوند:
- قصاص: مجازات اصلی برای جنایات عمدی بر نفس، منافع و اعضا بدن، قصاص می‌باشد.
- حد: آن دسته از مجازاتی که دلیل، نوع، کیفیت و میزان اجرای آن توسط قانون مشخص شده است.
- دیه: منظور از دیه مقدر و غیرمقدر، مالی یا اموالی است که جهت بازخواست قتل عمد و غیرعمد و قطع عضو در مواردی که قصاص ندارد؛ تعیین شده است.
- تعزیر: تعزیر مجازات بازدارنده و تعیین شده از سمت دولت برای برخی از جرم‌های مشخص است. هدف از تعیین این نوع مجازات، حفظ نظم و مقررات اجتماعی است. برای آشنایی بیشتر با مجازات تعزیری پیشنهاد می‌کنیم مقاله «جرائم تعزیری چیست» را بخوانید.
شکایت کیفری چیست؟
بسیاری از مردم فکر می‌کنند فقط در مواردی مانند جعل، کلاهبرداری، قتل و … می‌توانند برای طرح شکایت کیفری اقدام کنند. اما حقیقت این است که در صورت عدم پرداخت نفقه، توهین و افترا، فروش جهیزیه و .. نیز می‌توانید با کمک بهترین وکیل شیراز به مرجع قضایی مسئول مراجعه نمایید. شکایت از شخصی که به اقدامات خلاف قانون می‌پردازد و قاضی نیز قادر باشد برای آن اقدامات مجازات مشخص کند را شکایت کیفری می‌گویند.
اولین مرحله اجرای دعوی کیفری با طرح شکایت شاکی از فرد متهم خطاب به دادستان شروع می‌شود. شاکی باید شکواییه خود از طرف مقابل را با ارائه اطلاعات دقیق و درست مانند نام و آدرس، مدارک و نوشتن مشروح شکایت طرح نماید. اما سوالی که مطرح می‌شود این است که برای طرح دعاوی کیفری باید به چه مراجع قضایی مراجعه نمود؟ پاسخ این سوال را در بخش زیر خواهید یافت.
مراجع رسیدگی به شکایت کیفری
جرائم کیفری چیست را بررسی کردیم اما مراجع رسیدگی کدامند؟ بر اساس قانون آیین دادرسی کیفری، دادگاه‌ها را می‌توان به پنج گروه تقسیم کرد که شامل دادگاه کیفری یک، دادگاه کیفری دو، دادگاه انقلاب، دادگاه نظامی و دادگاه اطفال و نوجوانان می‌باشد. در این بخش می‌خواهیم دو مورد از دادگاه‌ها که بیشترین و مرسوم‌ترین شکایات در آنجا طرح می‌شود را معرفی کنیم. با توجه به آخرین تغییرات صورت گرفته در آیین دادرسی، دادگاه کیفری استان به عنوان دادگاه کیفری یک و دادگاه عمومی جزایی به عنوان دادگاه کیفری دو شناخته می‌شوند.
مراجع رسیدگی به شکایت کیفری: دادگاه کیفری یک
دادگاه کیفری شماره یک همان دادگاه کیفری استان می‌باشد که در مرکز هر استان برگزار می‌شود. علاوه بر این در صورت صلاحدید رئیس قوه قضاییه امکان برقراری این نوع دادگاه در حیطه قضایی شهرهای استان وجود دارد. دادگاه کیفری شماره یک متشکل از ۳ قاضی (یک رئیس و ۲ مستشار) می‌باشد. رای دادگاه نیز با توجه به نظر اکثریت قضات صادر می‌شود. جرائمی مورد بررسی در این نوع دادگاه عبارتند از:
- انجام سرقتی که سزاوار مجازات حد سوم انجام این جرم یا حبس ابد باشد.
- اقدامات مجرمانه‌ایی که مجازات آن شامل قصاص نفس، اعدام،سنگسار یا سلب حیات است.
- جرائمی که مربوط به سرقت برای بار اول و دوم یا قطع عضو است.
- اقدامات مجرمانه عمدی که تمامیت جسم مضروب و یا به میزان نصف دیه کامل شخص مربوط باشد.
- تخلفاتی که شایسته مجازات تعزیری درجه ۱ تا ۳ می‌باشند.
مراجع رسیدگی به شکایت کیفری: دادگاه کیفری دو
دادگاه کیفری دو به تمامی دادگاه‌های فعال در سطح شهرستان‌ها اشاره دارد که مسئول رسیدگی به انواع شکایات‌ها هستند. این جلسات با حضور یک رئیس یا دادرس علی‌البدل و همچنین معاون دادستان یا یکی از دادیاران تشکیل می‌شود. در این نوع دادگاه کیفری فقط یک قاضی حضور دارد که جلسات را در حوزه قضایی شهرستان مورد نظر برگزار می‌نماید.
پروسه شکایت در این دادگاه اینگونه است که پس از طرح دعوی رسمی به دادسرا، دادستان و نیروی انتظامی، اتهامات وارد شده را بررسی می‌کنند. سپس با موافقت دادستان با پرونده و همچنین صادر نمودن قرار جلب از سمت دادرس پروسه رسیدگی به اتهامات شروع می‌شود. در آخر نیز با توجه به شواهد و مستندات، دفاعیات متهم و شاکی و توضیحات دادستانی حکم نهایی صادر می‌شود.
