خسارت قراردادی یعنی چه؟ نکات مهم در مورد تعیین خسارت قراردادی

در فرآیند تنظیم هرگونه قرارداد، امکان بروز تخلفات و عدم اجرای تعهدات از سوی طرفین همیشه وجود دارد. در چنین شرایطی، قانون به طرف متضرر اجازه می‌دهد تا با استفاده از ابزارهای قانونی، خسارت قراردادی ناشی از نقض تعهدات را از طرف مقابل مطالبه کند. این اقدام حقوقی، به‌منظور جبران زیان‌های وارده ناشی از عدم انجام صحیح تعهدات قراردادی انجام می‌گیرد و یکی از مهم‌ترین مواردی است که به منظور حمایت از حقوق طرفین در قراردادها پیش‌بینی شده است.

خسارت قراردادی چیست؟

خسارت قراردادی به ضرر و زیانی اشاره دارد که در نتیجه عدم اجرای کامل یا نامناسب تعهدات از سوی یکی از طرفین قرارداد به طرف دیگر وارد می‌شود. این خسارات می‌توانند شامل زیان‌های مالی، آسیب‌های روانی و حتی ضررهای غیرمستقیم باشند که به دلیل عدم رعایت مفاد قرارداد به وجود می‌آیند.

به‌عنوان مثال، در صورت عدم اجرای تعهدات مالی یا تعهدات غیرمالی مانند تحویل کالا یا خدمات، طرف متضرر حق دارد خسارت قراردادی را مطالبه کند.

به نقل از ویکی فقه: خسارت قراردادی از اصطلاحات علم حقوق بوده و به موردی اطلاق می‌شود که به موجب تعهدی لازم الاجراء در حین قرارداد، شخصی به‌لحاظ عهدشکنی ناگزیر از جبران خسارت به طرف مقابل در معامله می‌شود.

موارد شایع مطالبه خسارت قراردادی

یکی از رایج‌ترین مواردی که در آن‌ها خسارت قراردادی مطالبه می‌شود، قراردادهای خرید و فروش املاک است. این قراردادها معمولاً شامل توافقاتی هستند که تاریخ مشخصی برای تنظیم و انتقال سند رسمی ملک تعیین می‌شود. در صورتی که هر یک از طرفین در تاریخ مقرر در دفترخانه اسناد رسمی حضور پیدا نکند یا حاضر شود اما مدارک لازم را به همراه نداشته باشد، طرف دیگر می‌تواند با دریافت گواهی عدم حضور از دفترخانه، خسارت قراردادی را از طرف مقابل مطالبه کند. این گواهی از اهمیت زیادی برخوردار است و توصیه می‌شود در چنین مواردی با وکیل متخصص قراردادها مشورت شود تا در مراحل بعدی اقدامات قانونی مانند ارسال اظهارنامه و طرح دادخواست به درستی انجام گیرد.

همچنین در صورت عدم رعایت بندهای درج شده در قرارداد ملکی مد نظر مانند قرارداد فروش یا اجاره، طرف خاطی باید خسارتی معین را پرداخت کند. برای جلوگیری از پیش آمدن خطا در عقد قرارداد و پیگیری تخلف ها، با بهترین وکیل حقوقی شیراز در ارتباط باشید.

مبنای قانونی مطالبه خسارت قراردادی

مطالبه خسارت قراردادی بر اساس مبانی قانونی محکم و قابل اتکایی انجام می‌شود. ماده 224 قانون مدنی، به‌صراحت اعلام می‌کند که:

“هر کس مال یا حقی از دیگری را عمداً یا سهواً تلف کند یا سبب نقص آن شود، ضامن آن است و ملزم به جبران خسارت خواهد بود.”

این ماده حقوقی یکی از اصلی‌ترین منابع قانونی است که بر اساس آن طرفین می‌توانند خسارات قراردادی را از همدیگر مطالبه کنند.

در واقع، این ماده به‌طور واضح تعیین می‌کند که هر نوع تلف یا نقصی که به حقوق و اموال دیگران وارد می‌شود، باید جبران شود و طرف متخلف ملزم به پرداخت خسارت است.

شرایط مطالبه خسارت قراردادی

برای اینکه مطالبه خسارت قراردادی به‌صورت قانونی و صحیح انجام گیرد، وجود برخی شرایط ضروری است. اول از همه باید یک رابطه قراردادی معتبر میان طرفین وجود داشته باشد؛ به عبارت دیگر، اثبات رابطه حقوقی میان خواهان و خوانده یکی از شروط اصلی مطالبه خسارت است. دوم، تخلف از تعهدات باید به‌صورت واضح اثبات شود؛ یعنی یکی از طرفین باید نقض تعهدات قراردادی خود را مرتکب شده باشد. سوم، رابطه علت و معلول یا همان سببیت میان تخلف و ضرر وارده باید ثابت گردد. این یعنی باید مشخص شود که خسارت وارده به دلیل نقض تعهدات قرارداد اتفاق افتاده است. در نهایت، اثبات میزان دقیق ضرر و زیان نیز از دیگر شروط مهم است که خواهان باید با ارائه مدارک و شواهد آن را اثبات کند.

پیشنهاد مطالعه: دعوای مطالبه ی خسارت + نحوه ی ارائه ی درخواست و شرایط دریافت خسارت

نحوه مطالبه خسارت قراردادی

مطالبه خسارت قراردادی از طریق طرح دعوی در دادگاه عمومی حقوقی محل وقوع تخلف انجام می‌شود. در این فرایند، خواهان باید با ارائه مدارک و مستندات قانونی، وجود رابطه قراردادی، تخلف از تعهدات، رابطه سببیت و میزان ضرر و زیان وارده را به‌صورت دقیق به اثبات برساند. در غیر این صورت، دادگاه نمی‌تواند به نفع وی حکم صادر کند. این نکات اهمیت درج خسارت در قرارداد را نیز مشخص می کند.

نکات کلیدی در مطالبه خسارت قراردادی – وجه التزام چیست؟

تعیین وجه التزام در قراردادها یکی از نکات مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد.

 وجه التزام مبلغی است که طرفین قرارداد در صورت تخلف از تعهدات برای جبران خسارت تعیین می‌کنند.

این مبلغ به‌عنوان جریمه تخلف از قرارداد تلقی می‌شود و در صورت وجود آن، نیازی به اثبات میزان دقیق خسارت نخواهد بود. همچنین باید توجه داشت که برای اثبات هر نوع تخلف و مطالبه مشخص کردن خسارت در قرارداد، باید در اسرع وقت اقدامات قانونی لازم انجام شود. گذشت زمان ممکن است به‌سختی اثبات برخی عناصر و ارکان دعوی، به‌ویژه رابطه سببیت میان تخلف و خسارت وارده منجر شود.

مشاوره با وکیل متخصص عقد قرارداد

مشاوره با بهترین وکیل تنظیم قرارداد در شیراز و متخصص در امور قراردادها و تعهدات، یکی از عوامل کلیدی در موفقیت در مطالبه، مشخص کردن خسارت در قرارداد است. وکیل متخصص می‌تواند با بررسی دقیق جزئیات پرونده و ارائه راهکارهای مناسب، از حقوق شما دفاع کرده و بهترین نتیجه را در دادگاه به دست آورد.

حتما بخوانید: ابطال قرارداد و شرایط آن، نحوه ی پیگیری

مرور آنچه خواندیم: نعیین خسارت در قرارداد چگونه است؟

اولین شرط اساسی و بنیادی برای طرح دعوی مطالبه خسارت قراردادی، اثبات وجود یک رابطه حقوقی و قراردادی معتبر بین خواهان و خوانده است. این رابطه می‌تواند شامل قراردادهایی از انواع مختلف نظیر قرارداد بیع، اجاره، پیمانکاری و یا هر نوع قرارداد دیگری باشد.  

وقوع تخلف از تعهدات

شرط دوم در مطالبه خسارت قراردادی، وقوع تخلف از سوی یکی از طرفین قرارداد است. این تخلف می‌تواند به اشکال مختلفی از جمله عدم انجام تعهد، اجرای ناقص تعهدات یا انجام تعهد در زمانی نامناسب رخ دهد. ثابت کردن تخلف از تعهدات یکی از مراحل کلیدی و مهم در هر دعوی مطالبه خسارت است.

رابطه سببیت بین تخلف و خسارت

یکی دیگر از شروط مهم در مطالبه خسارت قراردادی، اثبات رابطه علت و معلول میان تخلف و خسارت وارده است. به عبارت دیگر، باید مشخص شود که اگر تخلفی صورت نمی‌گرفت، ضرری به خواهان وارد نمی‌شد. این رابطه سببیت باید به‌صورت دقیق و مستند در دادگاه به اثبات برسد.

ضرورت اثبات ضرر و زیان وارده

اثبات وجود و میزان ضرر و زیان وارده از سوی خواهان، یکی از شروط اصلی و غیرقابل‌چشم‌پوشی در مطالبه خسارت قراردادی است. این اثبات می‌تواند از طریق ارائه اسناد مالی، گزارشات کارشناسی و شهادت شهود انجام شود. ارائه مدارک دقیق و مستندات مالی به دادگاه در موفقیت پرونده بسیار تاثیرگذار است.

پیشنهاد مطالعه: انواع قرارداد و نکات مهمی که حین بستن قرارداد باید بدانید!

عدم وجود مانع قانونی در مطالبه خسارت

برای طرح دعوی مطالبه خسارت قراردادی، نباید هیچ مانع قانونی وجود داشته باشد. به‌عنوان مثال، در برخی شرایط قانون ممکن است به دلیل وقوع فورس ماژور (حوادث قهری) تعهدات را ساقط کند و در چنین مواردی، متخلف از مسئولیت پرداخت خسارت معاف خواهد بود. این موارد استثنایی باید به دقت مورد بررسی قرار گیرند.

اهمیت اثبات ارکان دعوی با استفاده از اسناد و مدارک معتبر

برای اثبات هر یک از ارکان دعوی مطالبه خسارت قراردادی، ارائه اسناد و مدارک معتبر اهمیت فراوانی دارد. ارائه مدارک مرتبط مانند متن قرارداد، صورت‌جلسات، مکاتبات و مستندات مالی، می‌تواند به‌طور مستقیم به اثبات وجود رابطه قراردادی و وقوع تخلف کمک کند. همچنین، در مواردی که میزان دقیق خسارت باید مشخص شود، نظرات کارشناسی و ارزیابی‌های رسمی، مانند نظرات کارشناسان رسمی دادگستری، نقشی اساسی در روشن شدن موضوع خواهند داشت.

نقش کلیدی وکیل متخصص در طرح صحیح دعوی و اثبات ارکان آن

طرح دعوی مطالبه خسارت قراردادی، نیازمند آگاهی کامل از پیچیدگی‌های حقوقی و رویه‌های دادرسی است. در این مسیر، توصیه می‌شود از مشاوره و راهنمایی وکیل متخصص در امور قراردادها و تعهدات استفاده شود. وکیل متخصص با تجربه و دانش حقوقی خود می‌تواند بهترین راهکارهای حقوقی را برای طرح دعوی و اثبات ارکان آن به شما ارائه دهد و در نهایت به احقاق حقوق شما کمک کند.